Door gebouwen zó te ontwerpen dat je ze makkelijk kunt aanpassen, of zelfs verplaatsen, gaan ze veel langer mee: “Het klassieke idee van vastgoed moeten we loslaten”
Cepezed uit Delft ontwikkelde, ontwierp en bouwde onder andere de Tijdelijke Rechtbank in Amsterdam. Volgens directeur Menno Rubbens heeft deze manier van bouwen de toekomst: “Functies van gebouwen veranderen continu, zeker in deze tijd. Een rechtbank kan ook best ooit een school worden, en een kantoor een appartementencomplex. Ook corona dwingt ons tot meer flexibiliteit.” Rubbens ziet daarmee niet alleen duurzame voordelen, maar ook financiële. “Gebouwen krijgen een tweede, derde of vierde leven. Dat maakt het een aantrekkelijkere investering. Er is zo veel minder kans op leegstand.”
Circulair bouwen is veel meer dan alleen gebruikmaken van recyclebare materialen. “Het gaat erom dat je aan de voorkant beter nadenkt over het eindproduct”, zegt Rubbens. “Wij werken met specialistische makers die in de fabriek de onderdelen maken. Op de bouwplaats wordt eigenlijk alleen nog maar geassembleerd. Dat zorgt ervoor dat er minder fouten insluipen. Het heeft ook als voordeel dat er lokaal minder emissie van geluid, stikstof en fijnstof is.” Deze prefabricage dwingt tot een heel andere manier van ontwerpen: “We gaan uit van hoge kwaliteit materialen, we maken geen tijdelijke ‘keet’. De rechtbank van Amsterdam bijvoorbeeld is echt een permanent gebouw, dat alleen tijdelijk als rechtbank diende.”
“In Nederland zijn we gewend om monofunctioneel te bouwen voor de lange termijn, maar in de praktijk werkt dat niet“
De tijdelijke rechtbank heeft cepezed samen met Duprie ontwikkeld, ontworpen en gebouwd. Het gebouw wordt nu door Lagemaat gedemonteerd en verplaatst naar Enschede, waar het een bedrijfsverzamelgebouw wordt. Rubbens: “In zo’n flexibel gebouw worden met ‘droge knopen’ materialen zo min mogelijk met elkaar verweven zodat ze makkelijk te demonteren zijn. Ook kunnen de onderdelen zoals de gevel en de binnenwanden los van elkaar worden gemonteerd. Elk onderdeel heeft een andere levensduur. Als iets aan vervanging toe is, hoef je niet gelijk alles af te schrijven. Ook kun je makkelijk wanden verplaatsen. We zorgen voor overdimensionering: hoge plafonds zodat je genoeg ruimte hebt om de functie van een ruimte te wijzigen.”
Volgens Rubbens wordt deze manier van circulair bouwen steeds belangrijker. “In Nederland zijn we gewend om monofunctioneel te bouwen voor de lange termijn, maar in de praktijk werkt dat niet zo. Wij zien de onzekerheid die de toekomst meebrengt niet als vijand, maar omarmen die juist. Dat is waarom oude binnensteden zo charmant zijn: ze zijn organisch zo gegroeid. Een grachtenpand kan een woning zijn, een winkel of kantoor. Dat maakt de omgeving levendig. Met circulair en flexibel bouwen brengen we dat principe weer terug.” Daarbij is deze manier van bouwen wezenlijk anders dan recycling. Rubbens: “Met recycling ga je van een hoogwaardig product terug naar de grondstof, om er vervolgens iets nieuws van te maken. Maar dit is veel efficiënter. Bouwelementen die je demonteert zijn direct en op hetzelfde niveau inzetbaar voor nieuwe bouwwerken.”
“Functies van gebouwen veranderen, zeker in deze tijd. Een rechtbank kan best ook een school worden, en een kantoor een appartementencomplex“
Ook voor de overheid, grondbezitters en projectontwikkelaars ziet Rubbens voordelen. “Je hoeft niet meer bang te zijn om een project te starten met een einddatum. Kijk naar de verdozing van het landschap. Die distributiecentra zijn over 15 jaar wellicht niet meer nodig. Zet ze tijdelijk neer, en geef de ruimte na een aantal jaar een mooie nieuwe bestemming. De bebouwde omgeving heeft behoefte aan die flexibiliteit. Daarmee nemen we afscheid van de wegwerpcultuur in de bouw er hoeft minder gesloopt te worden. Het klassieke idee van vastgoed is dat je iets ontwikkelt voor de eeuwigheid. Dat idee moeten we loslaten.”
Feiten
Menno Rubbens is bouwkundige, architect en projectontwikkelaar. Tijdens de week van de circulaire economie, georganiseerd door het ministerie van I&W, MVO Nederland, Het groene Brein, VNO-NCW en MKB-Nederland werd hij uitgeroepen tot ‘Circular Hero 2022’ vanwege zijn inzet voor de circulaire transitie.
