Gaat AI mijn werk vervangen? Bied ik 100% ChatGPT-vrije teksten? Schrijven met AI is voor mij de nieuwe realiteit. Maar hoe bewaar je daarbij je eigen toon, creativiteit en ideeën? Ik geef je een inkijkje in mijn werk.
Ik heb de storm een beetje afgewacht. Er was een periode dat iedereen iets te melden had over AI, en dan in het bijzonder over ChatGPT-achtige tools. Op Linkedin zag je de ene AI-post na de andere. Alles zou veranderen. We zouden ons er allemaal in verliezen. Het zou alles makkelijker en sneller maken. Teksten zouden slechter en meer dertien-in-een-dozijn worden. Het zou tekstschrijvers overbodig maken.
Het is allemaal waar, en niet waar.
Om eerlijk en transparant te zijn, wil ik best vertellen hoe ik AI gebruik in mijn werk als tekstschrijver. Want ook ik leef in een wereld waar je bijna alle teksten gewoon kunt laten genereren, en de modellen steeds beter worden. Hoe ga ik daarmee om?
Welke tool ik gebruik
Ik ben niet zo’n geek die alle verschillende snufjes en tooltjes uitprobeert. Ik ben dus begonnen én gebleven bij ChatGPT, de betaalde versie. Die kent inmiddels mijn schrijfstijl goed, er staan een hoop ideeën en teksten in waar ik nog weleens op teruggrijp. Voorlopig werkt dit voor mij voldoende.
Ik heb ooit de vraag gekregen van een opdrachtgever, wiens teksten ik (zwaar) ging redigeren: ‘ik wil een ChatGPT-vrije tekst graag. Authenticiteit is voor mij essentieel.’ En terecht natuurlijk. Een tekst die niet origineel aanvoelt, waar geen authentieke ideeën aan ten grondslag liggen: het internet staat er vol mee. Nu zijn er ook tools die weer kunnen checken in hoeverre een tekst AI-gegenereerd is. Maar erger nog zijn de teksten waarvan je op het eerste gezicht al kunt zien dat ze door een bot zijn geschreven.
Ik heb ‘ja’ gezegd op de vraag van mijn opdrachtgever. Ik heb de tekst grondig verbouwd, verrijkt, veranderd, opgefluft en ingekort. Ik heb de structuur veranderd, ideeën toegevoegd en formuleringen herschreven. Het is een goed artikel geworden. Mijn opdrachtgever is tevreden. En ja, ik heb heel veel gebruik gemaakt van AI. #sorrynotsorry
De opdrachtgever wist van niks, en ik voel me een beetje alsof ik iets stiekems heb gedaan. En toch sta ik achter mijn werk.
Hoe ik ChatGPT gebruik
Schrijven is inmiddels voor een deel ook prompten geworden. Wie een goede tekst wil laten schrijven moet een duidelijke opdracht geven. Dat is hetzelfde als bij interviewen: wie een goed verhaal wil vertellen moet goede vragen stellen.
Ik gebruik ChatGPT ook voor het bedenken van ideeën en invalshoeken. We brainstormen wat af samen. Vanuit het niks iets bedenken is niet altijd makkelijk. Met AI kun je veel eenvoudiger een beginnetje maken. En ChatGPT kan je bestaande ideeën nog beter en concreter maken. Hij kan vragen aan je terugstellen om je ideeën te verfijnen.
Ik gebruik ChatGPT om teksten te structureren, te verkorten, van toon te laten veranderen. Ik gebruik het om ideeën te verzinnen voor koppen, titels, samenvattingen, teasers en onderwerpregels. Ik gebruik het om een tekst zoekmachinevriendelijker te maken. Ik gebruik het veel voor vertalingen. En ja, ook vaak voor een compleet eerste concept. En daar voel ik me soms een beetje een bedrieger, geef ik toe.
De juiste prompt
Een eerste concept volledig laten schrijven door AI is risicovol, omdat je niet je eigen, eigenzinnige idee als vertrekpunt neemt. Toch kan het in sommige gevallen wel een hoop werk schelen als alle informatie die je wil verwerken in de tekst op de juiste plek wordt gezet. Zo kan ik de input die ik heb verzameld tijdens mijn research en interviews in één keer in het AI-model stoppen. En met de juiste prompt, een vraag waarin ik álle voorwaarden voor het stuk opgeef, kan er dan een heel aardig eerste concept uitrollen.
Het meeste werk heb ik dan wel al gedaan. Een invalshoek bedenken. Research doen. Experts interviewen. De vorm en toon bepalen. Het schrijven is in het hele proces van maken eigenlijk altijd het laatste op mijn to do-lijstje geweest. En dat is het nog steeds. Ik heb er alleen een bureaumedewerker bij, die ik heel goed moet instrueren. En weten wat er nog aan een tekst schort, dat is nou precies mijn meerwaarde als tekstschrijver.
Waar gebruik ik ChatGPT niet voor
Hoewel AI voor mij inmiddels dagelijkse kost is, zitten er nog altijd beperkingen aan. Echte research kan niet via ChatGPT. Daarvoor maakt het simpelweg veel te veel fouten. Je moet dus altijd alles controleren, en hij mist soms ook gewoon echt belangrijke informatie.
Ik gebruik het ook niet om originele ideeën te bedenken. Sterke onderwerpen en invalshoeken komen van mijzelf of van mijn opdrachtgever. ChatGPT is mijn schrijfhulp, maar ik zit zelf aan het stuur. ChatGPT zit op de achterbank, en ik stop hem af en toe een klusje toe.
Ook volledige teksten zul je mij niet door ChatGPT zien laten schrijven. Hij gebruikt geen prachtige woorden zoals trammelant of tierelantijntjes. Het mist dat je-ne-sais-quoi wat een tekst tot leven brengt. En heb je ChatGPT weleens een Sinterklaasgedicht laten schrijven? Het klinkt wel quasi-poëtisch, maar het slaat helemaal nergens op. En dat brengt me bij het volgende.
De menselijke creativiteit is superieur
Niet iedereen zal het met me eens zijn. Maar ik ben er toch wel van overtuigd dat de meerwaarde van iedere creatie zit in de menselijke ervaring die je meebrengt in het maakproces.
Schrijven is kijken, proeven, ruiken, voelen en horen. Zelfs voor zakelijke teksten kan AI niet tippen aan het menselijke perspectief.
Misschien juist omdat ik dagelijks met ChatGP werk, ben ik nog meer gaan vrijschrijven. Want die schrijfspier moet je blijven trainen. Dagelijks schrijf ik, met de hand, over grote en kleine ervaringen. Ik schrijf verhalen, grappen, overpeinzingen. Ik schrijf over herinneringen, over mensen, politiek, de wereld en over de liefde. Door het schrijven ontdek je wie je bent en scherp je de geest.
Als kind schreef ik op mijn vakanties al dagboeken vol om alles wat ik meemaakte ten volle te kunnen ervaren en bewaren. Als twintiger schreef ik al mijn dramatische liefdesroerselen op. Toen mijn zoon werd geboren beschreef ik in een mooi schriftje het eerste jaar van ons nieuwe leven. Ik verwerkte de overdonderende ervaring van het moederschap met de pen en markeerde heel bewust alle ontwikkelingen die een jong kind doormaakt.
AI-vrij schrijven doe ik iedere dag, met pen en papier. Het maakt me een scherpere denker en een betere schrijver. Net zoals boeken lezen (fictie!) dat doet.
Dus ja. Ik maak dankbaar gebruik van mijn AI-schrijfassistent. Maar de liefde voor het schrijven is voor mij essentieel om goed werk te kunnen leveren. En daar mag je mij op afrekenen.
